PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

Publikacja zawiera kilkaset specjalistycznych haseł. To pierwsze tak uniwersalnie przygotowane opracowanie z tego zakresu o naukowym charakterze. Wiele haseł ma unikatowy charakter. Redaktorzy o uznanej pozycji naukowej stworzyli zespół ekspertów, który przygotował logicznie uporządkowany kompleksowy zbiór artykułów hasłowych poświęconych szerokiemu spektrum zagadnień, uwzględniających dorobek takich dyscyplin naukowych, jak nauki o bezpieczeństwie, o polityce i administracji, nauk prawnych, socjologicznych czy o zarządzaniu. Encyklopedia ta została przygotowana wspólnym wysiłkiem pracowników Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego oraz przedstawicieli znaczących polskich uczelni – specjalistów z zakresu nauk społecznych. Publikacja stanowi odpowiedź nie tylko na bieżące potrzeby naukowe (w obszarze nauk społecznych) oraz dydaktyczne (materiał do nauki dla studentów z kierunków związanych z bezpieczeństwem), ale także na wyzwania, przed jakimi stają społeczeństwa Unii Europejskiej. Publikacja wpisuje się bowiem w definicje kształtujące się na gruncie unijnych przedsięwzięć i regulacji. Ponadto książka odpowiada na potrzeby artykułowane na gruncie polskiej nauki. Brakuje bowiem publikacji wyjaśniających zawiłości pojęciowe haseł związanych z bezpieczeństwem państwa, głównie z jego wymiarem wewnętrznym. Obok haseł ogólnych, pojawiających się w polskich i unijnych aktach prawnych (m.in. z zakresu zwalczania terroryzmu, odnoszących się do poszczególnych rodzajów bezpieczeństwa, zagadnień policyjnych), w Encyklopedii znajdują się również pojęcia z obszaru bezpieczeństwa jednostki (m.in. human security, bezpieczeństwo osobiste) oraz te dotyczące zjawisk nowych, niedostatecznie jeszcze opisanych w literaturze przedmiotu (m.in. bezzałogowy statek powietrzny, trolling).